Situatie Zandpad: Een overzicht

Zoals de meeste lezers waarschijnlijk niet ontgaan is zijn de gemeenteraadsverkiezingen op 19 maart 2014. Dit is natuurlijk bij uitstek het moment voor de Utrechtse burger om zijn of haar stem te laten horen over de Utrechtse gemeentepolitiek. In aanloop naar deze verkiezingen hierbij een blogpost met een kort overzicht van de raamprostitutie situatie in Utrecht van het afgelopen jaar.

Ontwikkelingen Zandpad: Alles bij elkaar opgeteld.

In April 2013 is de gemeente Utrecht begonnen met het saneren van het Zandpad. Dit door het stapsgewijs intrekken van de vergunningen van alle 5 de raamexploitanten aan het Zandpad en Hardebollenstraat. Eerst de kleinere (Engrapol/Olifant) en later de grote (Wegra). Onaangekondigd, en zonder alternatieve werkplekken te bieden aan de 300 werkende prostituées. Gevolg: alle prostituees op straat, brodeloos en in veel gevallen een stuk slechter af als voorheen. Reden tot intrekken van vergunningen volgens de gemeente: faciliteren van mensenhandel door exploitanten, plus een aantal andere misstanden. Bewijs: Een geheim politiedossier. De intrekking van vergunningen werd aangevochten door o.a. Wegra, maar de gemeente werd  in een kort geding in het gelijk gesteld. Waarna er door prostituées massaal werd geprotesteerd voor het stadhuis, een vrij unieke gebeurtenis op zichzelf. Zeker wanneer uitgezet tegen de stigmatiserende en niet onderbouwde “vermoedelijk 80-90 procent is gedwongen” uitspraken van Wolfsen. Tot op heden is er nog geen enkele exploitant aangehouden of vervolgt.

In een tijdsbestek van minder dan 3 maanden raakte alle raamexploitanten in Utrecht (waarvan sommige al meer dan 25 jaar actief) allemaal hun vergunning kwijt.  Dit gebeurde in het laatste jaar van het ambtstermijn van Aleid Wolfsen. Eventuele verantwoording voor de problemen later zou op deze manier op het bord van de opvolgende Burgemeester terecht komen..

Ondertussen is de gemeente Utrecht al jaren eerder begonnen aan een grootschalige renovatie van de wijk Overvecht, waarbij ook het terrein rond het Zandpad & RWZI (gedeeltelijk) op de schop zal gaan.  Er zijn onder andere woningen en groenvoorzingen geplanned.  “De vecht moet worden teruggegeven aan de inwoners van Utrecht”, staat in een rapport.
Er bestaan daarom sterke vermoedens dat de voornaamste reden voor de intrekking van de vergunningen niet mensenhandel, of andere misstanden op het Zandpad zijn, maar deze manier van optreden voor de gemeente de goedkoopste manier is om zich van de prostitutieboten langs de Vecht te ontdoen.  Prostitutie in of naast een geplannede woonwijk zal huizenprijzen in ieder geval niet doen stijgen. Op 24 Juli werd de gemeente tijdens een eerste rechtzaak tegen de exploitant Wegra in het gelijk gesteld, en op 25 juli werd door de gemeente bijvoorbeeld groen licht gegeven voor nieuwbouwplannen (woningen) op het voormalig ziekenhuisterrein Overvecht. Iedereen zal begrijpen dat het ‘uitkopen’ van de eigenaren van de boten, zoals in Amsterdam met panden op de wallen gedeeltelijk gebeurde, een stuk duurder geweest zou zijn (laatste alinea).

In de periode na de sluiting van het Zandpad werd door Aleid Wolfsen belooft dat raamprostitutie mogelijk bleef.  Aspirant-exploitanten werden aangemoedigd de ramen opnieuw te gaan exploiteren. Een “snelle heropening” was  immers gewenst voor de vrouwen, en werd door diverse politieke partijen in raadsvergaderingen gesteund. Een van de nieuwe exploitanten, Marc Kramer (Midned) had met eigenaren van een aantal boten nieuwe huurovereenkomsten gesloten en was inmiddels al begonnen met het renoveren van een aantal boten. Freya Exploitatie van Caja van Tolie wist met Wegra huurovereekomsten te sluiten waarbij de huur hetzelfde bleef als voorheen.
Tegelijkertijd werd in het geheim het Waterschap door de gemeente (Aleid Wolfsen) benaderd  het huurcontract voor de ligplaatsen van de boten op te zeggen. Hierdoor werd opnieuw exploiteren van de boten door de gemeente onmogelijk gemaakt, ondanks eerdere toezeggingen. Volgens Aleid Wolfsen was het Waterschap erg geschrokken van de misstanden en wilde na 60 jaar opeens geen bedrijvigheid meer langs de vecht.
Een plan van de SP om dan tijdelijke werkruimtes langs de oever van de vecht te plaatsen, om de tijd te overbruggen dat er geen werkplekken beschikbaar zouden zijn, werd door het college (Gilbert Isabella) van tafel geveegd. Het zou wetstechnisch niet mogelijk zou zijn.
Gevolg: Seksboten onbruikbaar.

Eind 2013 werd er dan een plan ontwikkeld voor een ‘nieuwe prostitutie-zonè’  haaks op de Vecht, nog steeds ter hoogte van het Zandpad, waar nu 162 werkruimtes zouden kunnen komen in (waarschijnlijk) portcabins. Deze zonè  lag echter gedeeltelijk op grond van de RWZI geplanned, die maar voor 3 jaar beschikbaar was. Daarbij zou de ontwikkeling van deze zonè zo’n 1,5 tot 2 jaar gaan bedragen. Op deze manier leek dit plan voor geen enkele exploitant rendabel. Aspirant-exploitanten en prostituées werden opnieuw met een kluitje het riet langs de Vecht ingestuurd. Het  waterschap gaf ondertussen te kennen dat de boten van voormalige exploitanten uiterterlijk op 3 maart weg zouden moeten zijn. Wegra stelde dat, voordat ze de boten zou weghalen, het Waterschap eerst met een goede reden zou moeten komen, en spande een (nog lopende) rechtzaak aan.Een deel van de gemeenteraad (VVD, D66, groenlinks en SP) pleitte nog voor een tijdelijke heropening van de boten en diende een motie  ‘open de ramen‘ in, veel effect heeft dit niet gehad, het Waterschap bleef bij haar beslissing. Wel werd er alvast een nieuwe APV goedgekeurd voor de ‘toekomstige’ nieuwe prostitutie-zonè..

Begin 2014 was het een tijdje stil rondom het Zandpad / Hardebollentraat. Jan van Zanen moest zich ‘inlezen’ en bibob-onderzoeken naar exploitanten werden nog maar eens verlengd (er loopt al een Bibob-onderzoek vanaf Juli naar Midned BV). Maar op 12 februari kwam er vanuit de gemeente dan het bericht dat de nieuwe zonè toch wel voor onbepaalde tijd zou kunnen blijven. Er was wat geschoven in de bouwplannen, en opeens blijkt het wel mogelijk de nieuwe zonè geheel op gemeentegrond te plaatsen. De nieuwe zonè zal in tegenstelling tot voorheen een ‘wandelgebied’ worden, er zullen dus geen auto’s meer langs de dames rijden.
Er kunnen zelfs 32 tijdelijke werkplekken langs het Zandpad komen, ter overbrugging voor de realisatie van de nieuwe zonè van die opnieuw minsten één jaar zal duren. “In juli 2013 was het kan niet, mag niet. Nu blijkt ‘gemeente wilde niet’, zoals SP-raadslid Michel Eggermont stelde. Natuurlijk wordt er geen enkele uitspraak over periode tot realisatie van de tijdelijke werkplekken genoemd.

Nieuwe prostitutie-zonè (bron : http://www.destadutrecht.nl)

De vraag blijft echter of de nieuwe zonè er daadwerkelijk ooit zal komen, en of de gemeente niet vanaf het begin al weet dat het plan gedoemd is te mislukken. Voor het model voor de nieuwe zonè moeten eigenaar en exploitant van de ramen namelijk worden gescheiden. De exploitant huurt ramen van de (kale) eigenaar, en verhuurt deze op zijn of haar beurt door aan een prostituée. Wanneer een exploitant dan de fout in gaat wordt de vergunning ingetrokken en kan eventueel een nieuwe exploitant van de eigenaar huren. De eigenaar is dus niet betrokken bij het reilen en zeilen van de bedrijfsvoering van de exploitant. Op deze manier kan een tweede Zandpad-situatie (waarbij exploitanten ook eigenaren van de ramen waren) worden voorkomen. Theoretisch klinkt dit logisch. Echter als gevolg van Wolfsens nieuwe APV wil de gemeente dat de huur maar maximaal 15% van de omzet van exploitant bedraagd, wat een dusdanig laag percentage is dat er waarschijnlijk geen enkele investeerder het aandurft om als eigenaar in een aantal prostitutieramen te investeren. De gemeente zal zelf hoogstwaarschijnlijk ook geen 8,1 miljoen euro gaan investeren om 162 kant en klare werkruimtes (Casco’s) à 50.000 euro neer te zetten. En banken zien prostituées al aankomen met de vraag om een lening..
Daarbij mogen exploitanten ook maar één vijfde van het totaal aantal ramen (162) exploiteren om een monopolie-positite te voorkomen. Terwijl een aantal exploitanten in spé geloven dat dit aantal te laag is om rendabel te zijn. De nieuwe APV belemmert de ontwikkeling van de nieuwe zonè.

Alles bij elkaar opgeteld; de twijfelachtige intrekking van vergunningen, geplannede woningbouw, aanvraag van gemeente aan Waterschap om contracten voor ligplaatsen boten op te zeggen, het eerste halfbakken plan voor nieuwe prostitutie-zonè,  het steeds uitstellen van uitgeven nieuwe vergunningen, de nieuwe onwerkbare APV, talloze geheime raadsvergaderingen etc. duidt op zijn zachtst gezegd op een dubieuze manier van opereren van de gemeente Utrecht ten opzichte van de raamprostitutie in de stad. Het doet vermoeden dat de gemeente de raamprostitutie óf toch niet graag terug ziet komen (ondanks dat alle (behalve CU) partijen het tegenovergestelde beweren) óf in ieder geval op een goedkope manier af wil van de boot-eigenaren langs de vecht, om het gebied te kunnen herstructureren. Over langere periode gezien heeft het handelen van de gemeente Utrecht veel weg van ambtelijke obstructie naar degene die de raamprostitutie in de stad nieuw leven willen inblazen.
Wat ronduit kwalijk te noemen is is het feit dat ze met deze niet transparante manier van opereren de prostituées, aspirant-exploitanten, betrokken ondernemers en omwonenden lange tijd in (economische en psychische) onzekerheid (hebben) en nog steeds laten zitten. Waarbij er aan kant van de eerste groep, maar waarschijnlijk ook aan de kant van de gemeente al veel onnodige kosten zijn gemaakt.
Nog veel ernstiger is het feit dat er door dit handelen van de gemeente al bijna een jaar lang 300 dames in een stuk slechtere en onveiligere situatie zijn beland, waarbij alle naar hun toe gedane beloftes tot nu toe nog niet zijn waargemaakt.
Voordat er met de bouw van de nieuwe prostitutie zonè kan begonnen worden zijn we minstens een jaar verder. Genoeg tijd voor de gemeente om eventuele nieuwe  beperkingen op te werpen om de uiteindelijke uitvoering te dwarsbomen. We zijn benieuwd óf en waarmee ze de volgende keer zullen komen..

In een opvolgend blogbericht stem-advies voor de aankomende gemeenteraadsverkiezingen.

 
Update:
Bekijk hier de Commissiebrief van de gemeente over raamprostitutie in Utrecht (Februari 2014):
http://www.docdroid.net/9hmh/commissiebrief-raamprostitutie-utrecht-februari-2014.pdf.html
 

---